روز سه شنبه 25 خرداد در رسانه های خبری نامه ای منسوب به «حسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت به رئیس جمهور منتشر شد که در آن نسبت به شکست طرح تحول سلامت به دلیل کسری بودجه و بدهی 9 هزار میلیاردتومانی به بیمارستان ها هشدار داده بود. در ادامه و با تأخیر یک روزه در قالب اطلاعیه ای از سوی وزارت بهداشت ارسال چنین نامه ای تکذیب شد. با این حال در این اطلاعیه آمد «از طرفی گلایه همیشگی وزارت بهداشت همچنان پابرجاست و معتقد است که عدم تامین منابع مالی پایدار و تاخیر در پرداخت مطالبات بیمارستان‌ها موجب تضعیف فرایند خدمت‌رسانی می‌شود.»
به گزارش «تابناک» طرح تحول نظام سلامت که از اردیبهشت ماه سال 1393 در بیمارستان های دولتی کشور به اجرا در آمد ناظر بر این بود که زمینه رضایت مندی مردم و سایر بازیگران حوزه ی سلامت از قبیل پزشکان و کارکنان بیمارستان ها را فراهم کند. این طرح اگرچه با آغازی خوب توانست تا حدود زیادی رضایت بیماران و کارکنان حوزه سلامت را جلب کند ولی در ادامه مشکلات فراوانی را در پیش روی خود دید که شاید مهم ترین آنها افزایش حجم بدهی دولت به بیمارستان ها و سلب اعتماد بیمارستان ها از دولت باشد.
علاوه بر افزایش حجم بدهی ها موضوعات دیگری نظیر افزایش توجه وزارت بهداشت به بخش درمان و کم توجهی به سیاست گذاری در بخش پیشگیری، کاهش اثرگذاری خدمات بیمه و وابستگی شدید نظام سلامت به سیستم دولتی را نیز می توان از جمله آسیب هایی دانست که در 2 سال اخیر گریبان طرح تحول نظام سلامت را گرفت.
این طرح در ادامه موافق و مخالفانی یافت. موافقان اجرای این طرح بر این نکته تأکید دارند که پرداخت سالانه 6 هزارمیلیارد تومان از سوی دولت برای این طرح با وجود هزینه های بالا در بخش های دیگر عملاً هزینه ناچیزی است و با توجه تأثیری که در افزایش امنیت مالی بیماران دارد، باید در پیشبرد آن تلاش کرد.
همزمان با اجرای این طرح برخی مخالفان نیز با بیا ن این مطلب که اجرای طرح موجب افزایش تعرفه ها شده است، تأکید می کنند در گذشته اگرچه سهم بیمار از خدمات درمانی 10 درصد بود ولی هزینه نهایی درمان به مراتب پایین تر بود و در شرایط حاضر اگرچه سهم بیمار از هزینه درمان به 6 درصد کاهش یافته است اما با این وجود مبلغ نهایی پرداختی بیمار بیشتر است.
این گروه از مخالفان معتقدند که با شرایط حاضر شخص بیمار در بهترین شرایط نفعی نمی برد و از سوی دیگر سازمان بیمه گر و بیمارستان تحت تأثیر افزایش تعرفه ها منافع بالایی حاصل می کنند.
حالا و با شرایطی که رفت، وزارت بهداشت از استمرار روند کنونی و تضعیف طرح تحول نگران است و این روند را موجب تضعیف فرایند خدمت رسانی می داند.. پاسخ به چرایی این اتفاق آن هم در سال پایانی کار دولت یازدهم کمی دشوار است. چرا که بر اساس عرف دولت باید در این سال تمام انرژی و نیروی خود برای افزایش رضایت مردم و جلب اعتماد حداکثری آنها به کار ببندد.
در همین رابطه دکتر اکبر ترکی نماینده مجلس دهم و عضو احتمالی کمیسیون بهداشت و درمان به «تابناک» گفت: « طرح تحول نظام سلامت در مجموع طرح خوبی است و پایه و اساس آن مناسب است ولی بخشنامه ها و متعلقات آن ایرادات اساسی دارد. این طرح در اجرا دارای اشکلات عمده ای شده است که این اشکلات باید برطرف شود.»
نماینده مردم فریدن و فریدونشهر در مجلس شورای اسلامی در مورد دغدغه کمبود منابع مالی که از سوی وزیر بهداشت عنوان می شود گفت: «وزیر بهداشت تنها بعد مالی قضیه را دیده است و نگران این بخش است، حال آنکه موضوع دیگر این است که اگر مدیریت طرح تحول نظام سلامت نیز به خوبی رعایت نشود نیز این طرح به شکست خواهد انجامید.»
عضو احتمالی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس دهم در مورد سیاسی شدن این طرح و آسیب های آن نیز گفت: «عضویت بنده در کمیسیون بهداشت و درمان قطعی است و ما در این کمیسیون تلاشمان این است که به دور از فضاهای سیاسی تمام دغدغه های مردم را پیگیری کنیم. در حال حاضر یک سال مجلس و دولت وقت دارند که کار مردم را انجام دهند و بهتر است که هم دولت و هم مجلس در شرایط فعلی دنبال مسائل سیاسی نباشند.»
با توجه به آنچه آمد دیده شد که نظرات در مورد طرح تحول نظام سلامت تا حدودی دو پهلو است. برخی آن را یک طرح موفق و برخی نیز آن را یک طرح بد و شکست خورده می دانند. بر همین اساس به نظر می رسد برای یافتن چرایی به مشکل خوردن طرح تحول نظام سلامت و شکاف میان دولت و وزارت بهداشت این طرح را باید در دو حالت متفاوت خوب و بد بررسی کرد.
نخست اینکه اگر طرح تحول نظام سلامت بد تصور شود باید گفت: دولت پس از گذشت 2 سال از اجرای طرح دریافته است که این طرح بیش از آنکه برای بیماران و مردم مفید باشد برای کادر درمان بیمارستان ها و سازمان های بیمه گر سودآور بوده است و لذا تمایلی ندارد که در سال آخر عمر خود و آنهم در دوره ای که باید برای هزینه کرد هر ریال از بودجه اش حساب شده عمل کند، به پیشبرد طرحی بپردازد که چندان نمی تواند به اهداف یک ساله آتی دولت کمک کند.
دیگر اینکه اگر بر اساس نظر موافقان این طرح خوب تصور شود، آنگاه باید گفت: با حساب اینکه برخی از تحلیلگران رفتار و منش وزیر بهداشت را انتخاباتی تحلیل می کنند و می گویند نمایش مستمر او در رسانه ملی، سفرهای گسترده او به مناطق محروم و معاینه نیازمندان و نیز دیدارهای فراوان او با چهره های شاخص که در بیمارستان ها بستری می شوند، این شائبه را ایجاد می کند که او قصد دارد در سال 96 نامزد انتخابات ریاست جمهوری باشد، بر اساس این تحلیل باید گفت: عزم احتمالی وزیر بهداشت برای انتخابات 96 و موفق تصور کردن طرح تحول نظام سلامت اینک از او یک رقیب جدی برای رئیس جمهور ساخته است. با این فرض به چرایی ایجاد شکاف میان او و رئیس جمهور باید اینگونه پاسخ داد که مقامات دولت از توفیق بیشتر طرح و افزایش محبوبیتش به ویژه در میان قشر ضعیف جامعه نگران هستند و بنا دارند با به شکست کشاندن طرح او عملاً او را از دایره رقابت انتخاباتی خارج کنند.
خلاصه آنچه آمد اینکه طرح تحول نظام سلامت را نمی توان به صورت صفر و یکی دید و این طرح با همه اشکالاتی که بر آن به ویژه در بعد اجرایی وارد است اما در اساس طرح خوب و مفیدی است. این طرح اگرچه نیاز به اصلاح و بازبینی دارد ولی به شکست کشاندن آن نوعی اجحاف در حق نظام سلامت کشور است.
بر این مبنا اینکه این طرح وارد فضای رقابت های سیاسی شود و دولت و وزارت بهداشت از اصل ماجرا غافل شوند را می توان نوعی قربانی شدن یک طرح عظیم ملی در ساختار رقابت های سیاسی قلمداد کرد.
