تابناک: امروزه سواد دیگر به معنای توانایی خواندن متن بر روی صفحات کاغذی نیست، بلکه فرایندی است با وجوه و کارکردهای گوناگون که بر روی صفحات مختلف اینترنت از خلال مانیتور شکل می گیرد و از این رو یک مفهوم مدل سازی جدید در حوزه سواد، خواندن و نوشتن را ایجاد کرده است.باسوادهای کم سواد!
تابناک اصفهان: امروزه سواد دیگر به معنای توانایی خواندن متن بر روی صفحات کاغذی نیست، بلکه فرایندی است با وجوه و کارکردهای گوناگون که بر روی صفحات مختلف اینترنت از خلال مانیتور شکل می گیرد و از این رو یک مفهوم مدل سازی جدید در حوزه سواد، خواندن و نوشتن را ایجاد کرده است.باسوادهای کم سواد!دکتر ابراهیم شمشیری پژوهشگر حوزه ارتباطات در همین ارتباط به نسل فردا می گوید: در گذشته اگر فردی توانایی خواندن و نوشتن داشت، باسواد تلقی می شد؛ ولی امروزه با تغییراتی که در حوزه فناوری و تکنولوژی اتفاق افتاده است، به کسی که آشنایی با رایانه نداشته باشد، حداقل می توان عنوان "کم سواد" را اطلاق کرد. چرا که امروزه در عصر اطلاعات این ابزارها از قابلیت های متنوعی برخوردارند تا افراد به اطلاعات گوناگون در حوزه‌های مختلف دست یابند.
معیار سواد رسانه ای
این پژوهشگر حوزه ارتباطات در ادامه افزود: ما در کنار سواد با مبحث دیگری تحت عنوان سواد رسانه ای رو به رو هستیم. اینکه معیار سواد را صرفا در استفاده از ابزارهای ارتباطی و رایانه‌ای خلاصه کنیم، کافی نیست. در کنار استفاده از ابزارهای ارتباطی عامل دیگری که سواد افراد را تعریف می کند، سواد رسانه ای آنها و نحوه استفاده صحیح افراد از چنین ابزارهایی است. اینکه افراد قادر باشند خطاهایی را که در فضاهای مجازی و استفاده از ابزارهای ارتباطی ممکن است اتفاق بیفتد را تشخیص دهند؛ اینکه افراد بتوانند اطلاعات درست را از اطلاعات نادرست تشخیص دهند؛ اینکه بتوانند اطلاعات مناسب از غیرمناسب را تشخیص دهند؛ اینکه افراد بر این امر واقف باشند که چه نوع اطلاعاتی برای هر گروه سنی مناسب است؛ اینکه افراد زمان مناسبی را به استفاده از این ابزارها اختصاص دهند و در این زمینه دچار افراط نشوند و... تمامی این موارد بخشی از سواد رسانه ای افراد محسوب می شود.
سطوحی که به عمق نمی رسد!
شمشیری با اشاره به ماهیت سواد با وجود کاربرد متون دیجیتال اشاره کرد و گفت: از یک بعد دیگر اگر بخواهیم به تعریف سواد در دنیای دیجیتال نگاه کنیم، شاید با انتقاداتی رو به رو شویم، مبنی بر اینکه امروزه افراد اگرچه با نحوه استفاده از ابزارهای ارتباطی آشنا هستند، اما حجم عظیم اطلاعاتی که هر فرد با آن رو به رو است، اجازه تعمیق اطلاعات را به او نمی دهد و این موضوع سبب شده است که افراد میزان اطلاعاتشان بعضا در سطح باقی بماند. این آفت خصوصا زمانی دامنگیر افراد می شود که از سطح سواد رسانه ای پایینی برخوردار باشند و نتوانند به گزینش زمینه های مطالعاتی خود بپردازند و از اطلاعات به دست آمده در عمق بیشتری بهره ببرند. اینکه افراد به هر نوع اطلاعات دسترسی داشته باشند و زمان زیادی را برای به دست آوردن اطلاعات کم ارزش صرف کنند، از نشانه های کم سوادی در فضای مجازی محسوب می شود.وی در ادامه افزود: ابزارهای ارتباطی جدید در واقع اگر درست استفاده شود، نقش مکمل و کمک کننده را در تکمیل اطلاعات کسانی دارد که تا پیش از این صرفا به روش های سنتی و خواندن کتاب جهت ارتقا و افزایش اطلاعات خود
اتکا داشته اند.
عادت به مطالعه اهمیت دارد
این پژوهشگر در پاسخ به این سوال نسل فردا که خواندن و نوشتن بر روی کاغذ و مانیتور اساسا چه تفاوتی با یکدیگر دارند، اظهار داشت: مطالعات در کشورهای دیگر نشان داده است که مطالعه کتاب از طریق تبلت، کتاب‌خوان یا رایانه اگر تبدیل به عادت در افراد شود، می‌تواند جایگزین مطالعه کتاب های کاغذی شود. البته نمی توان منکر عادت مطالعاتی افرادی شد که تا پیش از این به خواندن کتاب های کاغذی اقدام می کردند. طبیعتا برای این افراد، خواندن کتاب های کاغذی مطلوب تر و خوشایندتر است. اینکه عده ای بر این باورند که ظهور کتاب های الکترونیکی سبب تاثیرگذاری آن بر سطح مطالعه افراد و عدم استقبال مردم می شود، چندان به آن اعتقادی ندارم و معتقدم اگر افراد بتوانند خود را با ابزارهای ارتباطی نوین تطبیق بدهند، حتی در این فضا می توانند به صورت متنوع تر به کسب اطلاعات بپردازند. یک فرد محقق یا فردی که اهل مطالعه است با همان دقتی که به مطالعه مطالب در منابع کاغذی می پردازد قادر است در منابع الکترونیکی نیز تمرکز لازم را ایجاد کرده و به مطالعه بپردازد. این عادت به مطالعه است که اهمیت دارد و اگر در فردی چنین انگیزه و احساسی از همان دوران کودکی پدید آمده باشد، هرگز به هرزخوانی و ولگردی مجازی در فضای سایبر نمی پردازد و در همین فضا نیز به صورت هدفمند حضور خواهد داشت. این در حالی است که یک فرد که عادت به مطالعه ندارد و صرفا به تورق سطحی مطالب می پردازد، چه در فضای مجازی و چه با وجود کتاب های کاغذی دچار نوعی بی‌حوصلگی است که همین امر او را از تعمق بر مطالب باز خواهد داشت. شمشیری به نقد دیدگاه هایی پرداخت که مطالعه کنندگان کتاب های کاغذی را به طور صرف افرادی عمیق ارزیابی می کنند. وی در ادامه افزود: هستند مطالعه کنندگانی که به خواندن کتاب های کاغذی زرد با محتواهای بی ارزش می پردازند. بنابراین آفت سطحی‌نگری و عدم تعمق در مطالب صرفا مربوط به فضای مجازی نیست و می تواند فضاهای سنتی ابزارهای مطالعاتی را نیز شامل شود.
تاثیرات اجتماعی تغییر در مفهوم سواد
این پژوهشگر حوزه ارتباطات در پاسخ به این سوال که تاثیرات اجتماعی- فرهنگی تغییر در مفهوم سواد چه خواهد بود، به نسل فردا گفت: ظهور و بروز این تغییرات به لحاظ اجتماعی در واقع نوعی تجربه جدید
تلقی می شود. اینکه در ابزارهای مدرن ارتباطی امکان به اشتراک گذاری نظرات و مطالب میان افراد مختلف وجود دارد که این موضوع به متن تولید شده خاصیتی فرامتنی می دهد و امکان تولید و بازتولید نظرات گوناگون در ارتباط با یک مطلب و محتوای خاص وجود دارد، بحث و تبادل نظر در ارتباط با حوزه های تخصصی بسیار کمک کننده است و سبب می شود مباحث به شکل بهتری مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. در واقع از بعد اجتماعی ابزارهای نوین ارتباطی نوعی گسترش تبادلات را در بیان عقاید مختلف حاکم می سازد که در مجموع می توان از نظرات مختلف با طبقه بندی های صورت گرفته در جهت بسط و گسترش هرچه بهتر محتوا استفاده کرد.از بعد فرهنگی البته این موضوع دارای آفت هایی است که یکی از آنها توهم باسواد بودن و داشتن اطلاعات گسترده است. شبیه به کسانی که در منزل خود از کتابخانه هایی با شمار زیاد کتاب بهره مندند، اما داشتن این میزان کتاب بدون مطالعه و تعمق در مطالب آن به معنای داشتن سواد نیست. ابزارهای نوین ارتباطی سبب می شود افراد به دانلود و ذخیره سازی کتاب های الکترونیکی مختلف در سیستم رایانه خود بپردازند، بدون اینکه به مطالعه آن اقدام کنند که این امر توهم با سواد بودن را به صرف داشتن یک کتابخانه مجازی عریض و طویل ممکن است در فرد ایجاد کند که باید مراقب چنین آفت هایی بود.
نویسنده : اندیشه احمدی.نسل فردا
منبع: تابناک