در عصر دانش و نوآوری که منبع اصلی رقابت اقتصاد جهانی است نظام آموزشی هر کشور در تلاش است تا دانش تولید شده را در جهت افزایش نوآوری بر عهده گیرید. از آنجا که دانشآموزان منبع اصلی تولید دانش هستند و اصلیترین داراییهای یک کشور به شمار میآیند، میبایست به شیوه مناسب بر دانش آنها مدیریت شود. برای کسب دانش صرفا آموزش و حضور فیزیکی در مکانهای آموزشی مهم نیست بلکه پژوهش و تحقیق است که بر میزان علم و دانش می افزاید.پژوهش عامل مهمی در تولید دانش، دانایی و پیشرفت جامعه انسانی است و میزان پژوهشهای انجام شده در هرجامعه شاخص توسعه یافتگی آن جامعه به حساب میآید.
جایگاه پژوهش در آموزش و پرورش مهمترین و اساسی ترین رکن نظام پژوهشی هر کشور را نیرویانسانی محقق که از توانایی ها، قابلیت ها و مهارت های لازم پژوهشی برخوردار باشندتشکیل می دهند. آموزش و پرورش به عنوان اولین پایگاه رسمی فرهنگ سازی در این زمینه وظیفه ای خطیر و بزرگ بر عهده دارد که همانا تربیت نسلی جستجوگر، اندیشمند، دانا و توانا است. امر پژوهش باید با قدرت، قوت، جدیت و گستردگی بیشتری در نظام آموزشی کشور (از پیش دبستان تا تحصیلات تکمیلی و آکادمیک) توسعه و دنبال شود تا دانش آموزان به پژوهش و پژوهشگری علاقه مند شده و آینده تحقیقاتی کشور را به نحو مطلوب محقق نمایند.
تحقیق و پژوهش هر جامعه و نظامی را پویا می کند و نظام پویا و هدفمند ، در تولید و رشد علمی نقش بسزا و سازنده ای را ایفا می کند و در صدد افزایش تولید دانش می باشد . در عصر دانش و نوآوری که منبع اصلی رقابت اقتصاد جهانی است نظام آموزشی هر کشور در تلاش است تا دانش تولید شده را در جهت افزایش نوآوری بر عهده گیرد . ما به دنبال یادگیری مادام العمر هستیم که خود مسیری جدید در رسالت تعلیم و تربیت و آموزش مدارس است .علم یک کالای رایگان نیست که به طور طبیعی فراهم شود ، علم کشف شخصی است ، علم تنها به ذهن آماده خطور می کند و با تفکّر ، تفحّص ، کشف و تحقیق بوجود می آید .
تحقيق و پژوهش بهعنوان زيرمجموعهاى از نهاد علم، زيربناى توسعه در عصر اطلاعات است و اساسا هر جامعهاى براى برنامهريزى در سطح خرد وکلان و گذار موفقيتآميز از اقتصاد صنعتى به اقتصاد دانايى محور و اطلاعاتي، ناگزير از ساماندهى و مديريت کارآمد و اثربخش امور پژوهشى است. موفقيت روزافزون علم در شناخت جهان هدفدار و قانونمند که با تکيه بر ابتکارات و خلاقيتها به وديعه نهاده شده از سوى خداى متعال در وجود بشر و بهرهبردارى از قدرت شگرف انديشه آدمى صورت گرفته که نهایتاً فضاى زندگى جديدى را براى انسانها به ارمغان آورده است.
اين فضاى جديد و اين تمدن نوظهور که خود برخاسته از تعاملات عميق ميان تمدّنى و ميان فرهنگى است، اوج خواستها، نيازها، انديشهها، مسائل و مشکلاتى است که به نوبه خود توسعه علم وا نديشه را مىطلبند. در اين مسير انديشههاى ژرف در قالب پژوهشهاى بنيادين صورت بحث پذير به خود مىگيرند و دست مايه ی انجام پژوهشهاى کاربردى مىشوند تا خواستها و نيازها را پاسخ گويند و راهحلهاى بهتر و بيشترى براى مسائل و مشکلات جوامع بشرى پيشنهاد کنند .
ارتباط مستقیم پیشرفت بخش تحقیق با شتاب توسعه فراگیر :
نقش موثر و سهم بسزاى بخش تحقيقات در روند تحولات جوامع آشکار مىشود . تحولات زندگى بشر در قرن بيستم نشان از گسترش روزافزون اهميت علم و تحقيق داشت، بطوریکه کشورهاى صنعتى و در حال توسعه با آگاهى از نقش پژوهش در خلق فنّاورى و شتابدهى براى توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقويت و ارتقاى بخش تحقيق نمودهاند. از اين روست که مىتوان گفت بين پيشرفت بخش تحقيق و شتاب توسعه فراگير و پايدار در هر کشور ارتباط مستقيم برقرار است. و مقدمه این پیشرفت آموزش تحقیق و پژوهش در مدارس است و این نظام آموزشی است که زیربنای پیشرفت جامعه تلقی می شود از اینرو برای نیل به هدف متعالی که همان پیشرفت و شتاب توسعه فراگیر و پایدار است بایستی توجه به بخش تحقیق و پژوهش را از مدارس شروع کرد .
برای نیل به هدف مقدس توسعه " فرهنگ پژوهش در مدارس " به نظر می رسد كه ابتدا باید در نگرش آموزش و پرورش تغییراتی حاصل گردد.