سفر به سرزمین فندوق و گل گاو زبان/ «اشکورات» بهشت آبشارهای گیلان

تابناک/خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ منطقه اشکورات، در جنوبی‌ترین نقطه شهرستان رودسر و در سلسله جبال البرز قرار دارد. برای رفتن به مناطق ییلاقی اشکورات، می‌باید به شهر کوهپایه‌ای «رحیم آباد» بروید. شهری با رودخانه «پلورود» و «سموش»، شهری که زمستان‌نشین خان‌های اشکورات بود و ییلاقات آن یکی از قطب‌های تولید «فندوق»، «گل گاو زبان» و «گل پر» گیلان است.

اما این تمام جاذبه‌های اشکورات نیست. شاید ییلاقات رحیم آباد را بتوان سرزمین آبشارهای گیلان نامید. آبشارهای متعددی همچون؛ «میلانش»، «دره آسمانرود»، «مایستین پایین»، آبشار «سفید آب»، «آب معدنی سجیران» و دیگر آبشارهای کوچک و بزرگی که از کوه‌های مسیر «سفید آب»، «گرمابدشت»، «زیاز» و «شوئیل» به سمت پایین سرریز می‌شود. به دلیل قرارگیری آبشارها در مسیر جاده، تمام این آبشارها قابل دیدن است و دسترسی به آنها زیاد مشکل نیست.

اما بزرگ‌ترین و زیباترین آبشار این محدوده آبشاری است که از صخره‌های کوهی موسوم به «بندبن» فرو می‌ریزد. خنکای دلپذیر آبشار، در کنار صدای دلنشین جنگلی که آبشار را در آغوش خود دارد، می‌تواند یکی از زیباترین طبیعت‌گردی عمرتان باشد.

برای دسترسی به آبشار میلاش، از شهرستان رودسر به سمت شهر «رحیم آباد» بروید. بعد از رحیم آباد، مسیر سد در حال احداث پلورود را طی کنید. از بلندای کوه می‌توانید تجهیزات و بخش کارگاهی سد پلورود را با تابلوی «قرارگاه خاتم الانبیا» ملاحظه کنید. پس از آن از طی یک مسیر فرعی می‌باید از پل کوچک بتنی پلورود عبور کرده و به سمت ییلاق سفیدآب بروید.

ادامه مسیر، جاده‌ای کوهستانی پیچ در پیچ است که سرتاسر مسیر را باغ‌های فندوق پوشانده است. حاشیه جاده، گیاهان دارویی به‌صورت خودرو روییده است. «پلنگ مشت، بادرنجبوره، گزنه، کوتکوتو، بینه محلی، ترشه واش و گل پر» تنها برخی از این گیاهان است. اما به یاد داشته باشید که اشکورات معدن پرورش «گل گاو زبان» است. اگرچه هفته ای است که برداشت گل گاو زبان در منطقه به پایان رسیده است، اما سرتاسر مسیر، محلی‌ها، با ایجاد بازارچه‌هایی، محصولات محلی خود را به فروش می‌رسانند.

نزدیک سفیدآب، یک استخر پرورش ماهی است که مقابل آن یک بازارچه موقت توسط محلی‌ها ایجاد شده است. عطر «نان کُماج» که زنان روستایی در حاشیه جاده می‌پزند، در فضا پیچیده است. یکی از بانوان اهل سفید آب، کنار تشت خمیری بر زمین نشسته و خمیری که از شب قبل آماده کرده است، ورز می‌دهد. او می‌گوید: از قدیم نان کماج را داخل تنور و با هیزم می‌پختیم، اما اکنون فِرهای حلبی که با کپسول گاز روشن می‌شود، کار را راحت کرده است.

هم او درباره محتویات کماج توضیح داده و ادامه می‌دهد: کماج قدیمی‌ترین نانی است که در ییلاق پخته می‌شد. محتویات آن آرد گندم، شیر، ماست، شکر و اندکی زرده تخم‌مرغ است که روی نان مالیده می‌شود. اما در گذشته برای شیرین کردن آن از عسل استفاده می‌کردیم.

کمی جلوتر، یکی از آبشارهای سفیدآب، هویداست و خانواده‌هایی که دل به خنکای آب سپرده‌اند. در ادامه مسیر از سفیدآب تا سجیران نیز آبشارهای کوچکی از بالای کوه به حاشیه جاده می‌ریزد. به سمت «گرمابدشت» می‌رویم. بازاری با چند دکان در دو سوی جاده قرار دارد که محصولات بومی منطقه را به فروش می‌رساند، انواع گیاهان دارویی و محصولات محلی همانند؛ پرسیاوشان، گل پر، گل گاوزبان، پونه جنگلی، چای بهاره، انواع پنیر، کره و ماست محلی که از شیرهای گاو و گوسفند و بزی که در ییلاق چریده اند و همچنین، ریشه گیاه شقاقُل و خوج‌های محلی که تازه از جنگل چیده‌اند. اما در همه این مغازه ها حتما گل گاو زبان و فندوق پیدا می‌شود.

«جمشید زاده» یکی از فروشندگان خشکبار گرمابدشت، فندوق‌های تازه چین درشتی را به ما تعرفه می‌کند و می‌گوید: نژاد این فندوق‌ها ترکیه‌ای است.

بعد از گرمابدشت، به دوراهی، کاکرود- زیاز می‌رسید. به‌جای عبور از تونل‌های مسیر کاکرود، می‌باید از پل آهنی زیاز عبور کنید. کوه‌های سر به فلک کشیده‌ای که در مه غلیظ فرورفته و پلی که رودخانه پلورود از آن عبور می‌کند، بسیار دلفریب است. حاشیه رودخانه مسیر توقف مردمی است که به دامان طبیعت پناه آورده‌اند، اما چهره زیبای رودخانه را زباله‌های رها شده در حاشیه رود، نازیبا کرده است.

پس از آن تنها پنج کیلومتر دیگر تا «میلانش» مانده است. در پیچ تند مسیر «زیاز» تا «شَوَک»، کوه صخره‌ای قرار دارد که از بلندای آن آبشاری از ارتفاع ۲۵متری فرو می‌ریزد. آبشار میلاش یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین آبشارهای اشکور علیاست. بخشی از آب این آبشار، با لوله‌گذاری از زیر جاده به سمت پیچ دوم جاده می‌ریزد و در حاشیه کوه به سمت رودخانه میلانش می‌رود.

به گفته یکی از اهالی روستای میلانش که آبشار در یک کیلومتری آن قرار دارد، کوهی که آبشار از آن فرور می‌ریزد، «بندبن» نام دارد. در ضلع چپ آبشار، کوه‌هایی به شکل کله قند تنگاتنگ هم ایستاده‌اند که ابرهای برفرازش نوید باران می‌دهد. نزدیک به آبشار، توقفگاه کوچکی برای پارک خودروست، ولی متاسفانه این حاشیه کوچک نیز از بی‌مبالاتی مسافران در امان نمانده و پر از زباله شده است.

در ضلع غربی جاده، وقتی به کوه می‌نگری، باز هم آبشار مرتفع دیگری را می‌بینید که راه دسترسی به آن مشخص نیست. و در آن بلندی، به‌راستی متوجه می‌شوید که اشکورات بهشت آبشارهای شرق گیلان است.