به تازگی در اخبار شنیده ایم که دختری ۱۶ ساله که گم شده بود توانسته به یاری زبان بدن مخصوص قربانیان خشونت خانگی در سکوت درخواست کمک کرده و با همین روش از چنگال رباینده خود بگریزد.در پی این حادثه که در آمریکا رخ داده، با علائم دست دختر، یک شهروند به محض مشاهده این علائم با پلیس تماس گرفته و موجبات نجات دختر را فراهم می‌سازد. این دختر با علائم مذکور در رسانه‌های اجتماعی آشنا شده بود.
آنچه در این میان حائز اهمیت تعریف قرارداد‌های مختلفی از جنس زبان بدن، در چارچوب‌های ایما، اشاره، نمادها، علائم تصویری و حتی رنگی خاص و… میان پلیس و شهروندان است که برخی از آن‌ها می‌تواند با بهره گیری از علائم بین المللی و بعضی مبتنی بر قراداد‌های داخلی و بومی صورت گیرند. تعیین این قراردادها و آموزش آن‌ها به شهروندان می‌تواند از برخی تخلفات، جرایم و… جلوگیری کرده یا در میزان آن‌ها موثر باشد.
واحد ویژه آموزش‌های زبان بدن و نشانه‌های قراردادی پلیس و شهروندان می‌تواند در بخش آموزش‌های همگانی نیروی انتظامی شکل گیرد. این مهم نیازمند تدوین آیین نامه، دستورالعمل‌ها و تولید محتوا‌های آموزشی لازم برای آموزش در سنین و قشر‌های مختلف است. این آموزش‌ها که می‌توانند در بستر و پلتفرم‌های مختلف صورت گیرند (از جمله در رسانه‌های اجتماعی) قادرند در عمل، شهروندان را همیار پلیس نمایند.
پیش از این نیز شاهد بوده ایم تا در حوادثی مانند خشونت خانگی، افراد در پی تماس با پلیس مثلاً پیتزا سفارش داده اند که عموماً مبتنی بر ابتکار عمل شخصی و خارج از قرارداد‌های مشخص صورت گرفته اند در حالی که بهره گیری از زبان بدن، کد‌های واژگانی، آوایی، تصویری و… می‌توانند در این مسیر بسیار یاری گر باشند.
حتی پلیس می‌تواند برای شرایط اضطرار شهروندان مجاری ارتباطی را تعیین کند تا افراد با ارسال ایموجی یا کد‌هایی خاص در یک بستر ارتباطی از پیش تعیین شده، به پلیس ارسال علامت کرده و پلیس نیز به یاری تلفن همراه و ردیابی محل استقرار به نجات فرد بپردازد. این آموزش‌ها می‌توانند برای افراد گزارش کننده حوادث نیز چارچوب مندتر شوند.
باید در نظر داشت که راز موفقیت اینگونه آموزش‌ها نهادینه کردن آن‌ها از سنین کودکی و ترویج آن در بین اقشار و گروه‌های سنی مختلف است. همچنین ممکن است در چارچوب همین قراردادها، از رنگ‌ها یا علائمی خاص بهره گرفته شود تا روند یاری به افرادی ویژه سرعت گیرد. به طور مثال، استفاده از رنگ یا نشانه‌ای خاص در قالب بازوبند و… مخصوص افرادی که دارای اختلالات حافظه‌ای هستند، به شهروندان و پلیس در شناسایی و نجات آن‌ها کمک کند.
به هر تقدیر، ارتباط شهروندان و پلیس نیازمند ورود به فاز تعامل و ارتباط بیشتر است و قرارداد‌های ارتباطی مذکور می‌توانند این روند را تسریع و تسهیل کنند. در این مسیر، متخصصان ارتباطی، روانشناسان اجتماعی و طراحان گرافیک می‌توانند به پلیس در طراحی و تدوین اینگونه قراردادها و زبان بدن و آموزش‌های مربوطه یاری رسانند.
بهره گیری از تجارب موفق جهانی و تجربه نگاری و مستندنگاری به ویژه با رجوع به حوادث و جرایم پرتکرار در این خصوص می‌تواند پلیس را به قرارداد‌های بهتر و بیشتری برساند. مهمتر از تدوین و تعیین این قراردادها نهادینه کردن ان‌ها در جمع عموم جامعه است که همت آموزش‌های همگانی نیروی انتظامی را طلب می‌کند.
تولید محتوا در قالب‌های نوشتاری، تصویری، خبری، داستان‌سرایی، انیمیشن، فیلم و… در منظر آموزشی می‌توانند راهگشا و سازنده باشند. امید می‌رود برآیند اینگونه حرکت‌ها و آموزش‌ها به کاهش جرایم و تخلفات کمک کند.
