هوای پاک گوهری کمیاب در البرز

استان البرز، به ویژه شهرستان کرج که روزی دارای سالم ترین آب و هوا در کشور بود و بسیاری از پایتخت نشینان برای گذران یک روز خوب به این شهر سفر می کردند، امروز دچار تنگی نفس ناشی از آلاینده های متعدد شده و هوای پاک به گوهری کمیاب برای البرزی ها مبدل شده است.

در استان البرز همواره با این جمله تلخ و ناگوار مواجه می شویم که وضع کیفی هوای همه شهرستان های استان البرز ناسالم است.

هوای پاک حق همه هستی و حق مشترک انسان و تمام موجودات روی کره زمین است اما عملکرد همه ما این فاجعه را به وجود آورده که راه نفس کشیدن برای همه تنگ شده و همین امر معضلات و آسیب های فراوانی به ویژه در عرصه های اجتماعی به دنبال داشته است.

شهرهای استان البرز با آلودگی هوای متاثر از کثرت وسایل نقلیه، کمبود ونارسایی در حمل ونقل عمومی و مصرف میلیون ها لیتر از انواع سوخت های فسیلی و علاوه بر آن فعالیت دیگر منابع آلاینده مواجه هستند، اما گفته می شود که 70 درصد از این آلودگی ها ناشی از حمل ونقل وترافیک وسایل نقلیه موتوری است.

گرچه استان البرز با مشکل دیگری به نام مهاجرپذیری بالا مواجه است که همین امر مشکلات موجود را مضاعف کرده است.

حسین محمدی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در این استان را تراکم 10 برابری جمعیت نسبت به دیگر استان ها دانسته و می گوید: یکی دیگر از دلایل آلودگی هوا استقرار هشت درصد صنایع و عدم رعایت شعاع 120 کیلومتری تهران است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان البرز در ادامه به بررسی علل اصلی آلودگی هوا در فصل سرما که منجر به پایداری هوا و وارونگی دما می شود پرداخته و می افزاید: در سال 94 با 17 رخداد پدیده گرد و غبار روبرو شدیم در حالیکه در سال 93، 12 مورد و در سال 92 یک مورد را شاهد بودیم.

وی در ادامه به ارائه دیگر عوامل تشدید آلودگی هوا در استان بخصوص کلانشهر کرج پرداخت و استقرار و فعالیت بیش از سه هزار واحدهای تولیدی و صنعتی غیر مجاز، عدم ساماندهی ونوسازی صنایع، مصرف سوخت سنگین در واحدهای تولیدی و صنعتی را از جمله این عوامل دانست.

وی اظهار داشت: روزانه حدود 700 میلیون لیتر سوخت مازوت و یک میلیون لیتر نفت و گاز و 2.6 میلیون لیتر بنزین در استان مصرف می شود.

محمدی، ترافیک درون شهری و برون شهری را از دیگر این عوامل دانست و گفت: روزانه دراین استان یک میلیون خودرو دائم و 300 هزار خودروی عبوری تردد می کنند و 35 هزار خودروی دودزا غیر استاندارد و فرسوده نیز تردد می کنند.

وی، عملکرد نامناسب مراکز معاینه فنی خودرو ها را یکی دیگر از مشکلات در این حوزه برشمرد و افزود: مراکز معاینه فنی برگه اعتبار 5 ساله صادر می کنند در حالیکه باید این اعتبار به یک یا حداکثر دوسال تغییر یابد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز به فعالیت نیروگاه های شهید رجایی در قزوین و منتظر قائم (عج) در فردیس نیز اشاره کرد و بیان داشت: نیروگاه شهید رجائی قزوین روزانه پنج میلیون لیتر مازوت مصرف می کند که باد غرب به شرق منجر به انتقال آلودگی به سوی البرز می شود در حالیکه ما با قطع سوخت مازوت نیروگاه منتظرقائم این روزها شاهد شرایط بهتری هوائی برای فردیس، کرج و حتی تهران هستیم.

وی یکی دیگر از عوامل آلودگی هوا را عدم رعایت الگوی مصرف انرژی و استفاده از تجهیزات و ماشین آلات غیر استاندارد عنوان کرد و گفت: سالانه سرانه برق مصرفی در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است به طوریکه سالانه در ایران 2500 کیلو وات ساعت و متوسط جهانی 800 کیلو وات ساعت است.

محمدی افزود: همچنین سرانه گاز مصرفی در کشورمان 1700 متر مکعب و متوسط جهانی 600 متر مکعب بوده که در این بخش هم سه برابر مصرف جهانی را داریم بطوریکه در ایران به تنهایی 5 در صد گاز جهان مصرف می شود ولی در کشور چین حدود 4/8 در صد مصرف می شود.

وی با اشاره به اینکه نیمی از بنزین خاورمیانه در ایران مصرف می شود، اظهار داشت: متوسط مصرف بنزین خودروهای ایران 9 لیتر ( به ازای 100 کیلومتر) خودروهای استاندارد 3 لیتر است و شدت مصرف انرژی در ایران 4/2 و متوسط جهان 1.4 است.

دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای کلانشهر کرج انرژِی مصرفی در بخش صنعت در ایران را حدود دو برابر متوسط جهانی عنوان کرد و گفت: 4 تا 5 برابر میانگین جهان در ایران سوخت مصرف می شود و حدود 9 در صد سوخت جهان در ایران مصرف می شود.

وی ایران را جزء 10 کشور تولید کننده گازهای گلخانه ای برشمرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز در ادامه به اقداماتی که در استان برای کاهش آلودگی هوا انجام شود اشاره کرد و افزود: تهیه و اجرای طرح کاهش تقاضای سفر درون شهری توسط شهرداری ها، بهینه سازی مصرف سوخت در واحدهای تولیدی (توقف توزیع و مصرف سوخت سنگین)، ساماندهی واحدهای تولید شن و ماسه و اقدام آنها به استفاده از سیستم نم زن و باز چرخانی آب از جمله این راهکارها است.

شعار امسال روز ملی هوای پاک با عنوان نقش من در حفظ هوای پاک، در حقیقت گمشده اصلی در شرایط موجود است زیرا هر فرد در هر جایگاه تنها به مسئولیت دیگران برای تامین هوای سالم می پردازد و تقریبا همه ما از مسئولیت خودمان غافل بوده و وظیفه خود در قبال نسل های امروز و فردا را به فراموشی سپرده ایم.

بر اساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست البرز این استان در 9 ماهه سال 92 بیش از 13 روز هوای پاک، 152 روز هوای سالم، 97 روز هوای ناسالم برای گروه حساس 10 روز هوای ناسالم برای همه گروه ها داشته است.

در 9 ماهه سال 93 نیز استان 39 روز هوای پاک، 177 روز هوای سالم، 55 روز هوای ناسالم برای گروه های حساس و 5 روز هوای ناسالم برای همه گروه ها داشته است.

در 9 ماهه سال 94 استان البرز تنها 10 روز هوای پاک داشته است. استان در این 9 ماه 188 روز هوای سالم، 77 روز هوای ناسالم برای گروه های حساس و 9 روز ناسالم برای تمام گروه ها و دو روز بسیار ناسالم را شاهد بوده است.

در این شرایط که نسل امروز و حتی نسل های آینده آثار زیانبار آلودگی هوا را خواهند چشید، به جای سیاسی کردن پرونده آلودگی های کلانشهرهای کشور و متهم کردن دیگران به کم کاری و ناکارآمدی، مروری بر میزان تعهد خود برای استقرار هوای پاک در شهرهایمان داشته باشیم و منصفانه تائید کنیم که در ایجاد این شرایط همه ما سهیم هستیم، پس باید همه برای رفع آن مسئولیت پذیر باشیم.

گسترش اقتصاد سبز با تاکید بر صنعت کم کربن، استفاده از انرژی های پاک، محصولات کشاورزی سالم و اورگانیک، مدیریت پسماند ها و پساب ها با بهره گیری از ظرفیت ها و توانمندی های اقتصادی، اجتماعی، طبیعی و زیست محیطی از مواردی که کارشناسان تحقق آن را برای کاهش آلودگی هوا ضروری می دانند.

بهره گیری موثر از فرصت ها و مشوق های بین المللی در حرکت به سوی اقتصاد کم کربن و تسهیل انتقال و توسعه فن آوری های مرتبط از دیگر عناوین سیاست های کلی محیط زیست است و دولت نیز تا کنون تمام تلاش خود را برای تحقق این امور و کاستن از آلودگی هوا بکار گرفته و این روند را ادامه خواهد داد.