گزارشی مبسوط از اجلاس توسعه همکاری‌های اقتصادی با استان‌های مرزی ترکیه

پنجمین اجلاس مشترک توسعه همکاری‌های اقتصادی آذربایجان غربی با استان‌های مرزی ترکیه با ورود هیات ترک به شهرستان خوی آغاز به کار کرد.در این اجلاس ضمن پیگیری توافقات گذشته ، توسعه و افزایش سطح تبادلات تجاری ،رفع برخی مشکلات و مطالعه برای سرمایه گذاری در دو کشور مطرح میشود.

به گزارش تابناک آذربایجان غربی،استان آذربایجان غربی نزدیک به 550 کیلومتر مرز مشترک با ترکیه دارد و تنها استان مرزی کشورمان با ترکیه محسوب می شود.آذربایجان غربی به غیر از ترکیه با کشور آذربایجان – از طریق استان خودمختار نخجوان- و عراق – از طریق منطقه اقلیم کردستان شمال عراق - هم مرز است.

آذربایجان غربی با سه میلیون و 200 هزار نفر جمعیت، 37 هزار کیلومتر مربع مساحت وبا داشتن ظرفیت های بسیار قابل توجهی در حوزه های مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی در کشور از اهمیت ویژه ایی برخوردار است.

این استان از طریق شهرستانهای ارومیه، سلماس، خوی، چالدران و ماکو و بخشی از اشنویه با ترکیه مرز مشترک دارند.

استان آذربایجان غربی، تنها با کشور ترکیه سه مرز رسمی مشترک دارد که بازرگان - گور بولاغ، سرو - اسن دره و رازی - کاپی کوی را شامل می شوند.

همچنین کشور ترکیه یکی از دو مقصد مهم محصولات صادراتی آذربایجان غربی به شمار می رود به طوری که در صادرات از گمرکات استان، افزون بر 43 درصد آنها به ترکیه صادر شده و تمامی آنها از مرز زمینی بین دو کشور در آذربایجان غربی بود.

برقراری روابط اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی بین این سه کشور از طریق استان آذربایجان غربی،میتواند برای این استان فرصتهای بیشماری به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر استانهای مرزی ترکیه نیز از پتانسیلهای اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی خاصی برخوردار هستند که میتواند در امر تبادلات طرفین مثمرثمر باشد.

در همین راستا باید گفت :استان های وان، آغری، حکاری و ایغدیر در منطقه آناتولی شرقی کشور ترکیه قرار دارند و بزرگترین آنها نیز استان وان به شمار می رود.

بزرگ ترین سهم منطقه آناتولی شرقی در رشد اقتصادی ترکیه، در عرصه صادرات دام و محصولات دامی است. در سطح ترکیه 21 درصد دام هایی از قبیل گوسفند و 25 درصد دام هایی از قبیل گاو در این منطقه پرورش می یابند.

این منطقه در عرصه معادن نقش مهمی در اقتصاد ترکیه دارد. 50 درصد مس، 70 درصد کروم، 75 درصد آهن، 35 درصد منگنز و 75 درصد باریتین و همچنین مقدار قابل توجهی سنگ نمک استخراج شده در سطح ترکیه، از این منطقه به دست می آید.

این منطقه از جهت بسترهای معدنی غنی است. این منطقه در تولید انرژی الکتریکی نیز نقش عمده ای بازی می کند. نیروگاه کبان به تنهایی 25 درصد از کل تولید انرژی ترکیه را تامین می کند.

منابع جهانگردی منطقه آناتولی شرقی متشکل از آثار تاریخی و زیبایی های طبیعی است. ناکافی بودن امکانات حمل و نقل و نامساعد بودن آب و هوای منطقه مانع رشد توریسم در این منطقه شده اند.

این استانها در مجموع نزدیک به 41 هزار کیلومتر مربع مساحت دارند که بزرگترین آنها وان با 19 هزار کیلومتر مربع و کوچکترین آنها نیز ایغدیر است که سه هزار و 500 کیلومتر مربع مساحت دارد.همچنین جمعیت این استانها نیز در مجموع به دو میلیون و 300 هزار نفر می رسد.

استان وان یک میلیون و 300 هزار نفر، آغری 550 هزار نفر، حکاری 251 هزار نفر و ایغدیر حدود 190 هزار نفر جمعیت دارند.

با توجه به این توانمندی ها و ظرفیت های استان آذربایجان غربی و استانهای چهارگانه مرزی کشور ترکیه با ایران، می توان از آنها در راستای توسعه همکاری های مشترک بین دو کشور به خوبی بهره برد.همکاری هایی که طبق هدف گذاری های صورت گرفته باید در سالهای آینده به 30 میلیارد دلار برسد و ابزار این توسعه مراودات نیز از طریق پتانسیل های استان های مرزی تامین می شود.

در همین راستا برگزاری اجلاس اقتصادی و فرهنگی بین استانهای مرزی دو کشور ،زمینه ساز توسعه روابط تجاری،فرهنگی و امنیتی بین دو کشور خواهد گردید.بطوریکه از اهداف اعلامی اجلاس بین استانداران ایران و ترکیه که پنجمین آن در حال برگزاری است ،به زمینه سازی برای توسعه تجارت مرزی، ارتقای سطح مناسبات اقتصادی و سرمایه گذاری های مشترک، گسترش همکاری های مشترک در بخش های مختلف از جمله بخش های صنعتی، علمی، فرهنگی، دانشگاهی، ورزشی و گردشگری، پیگیری اجرای مفاد تفاهمنامه های قبلی بین دو طرف و حفظ و تقویت روابط فیمابین از جمله مهمترین اهداف برگزاری این اجلاس اشاره شده است.

اجلاسی که اکنون برگزار میشود، پنجمین نشست از نوع خود به شمار می رود .پیش از این نیز چهارمین اجلاس از این نوع در پاییز سال 91 در استان آغری ترکیه برگزار شده و همچنین سه اجلاس قبلی هم در استانهای وان و ایغدیر ترکیه و آذربایجان غربی ایران بین استانداران برگزار شده بود.

پنجمین اجلاس مشترک توسعه همکاری‌های اقتصادی آذربایجان غربی با استان‌های مرزی ترکیه با ورود هیات ترک به شهرستان خوی آغاز به کار کرد.در این اجلاس ضمن پیگیری توافقات گذشته ،توسعه و افزایش سطح تبادلات تجاری ،رفع برخی مشکلات و مطالعه برای سرمایه گذاری در دو کشور مطرح خواهد شد.

چنانچه استاندار آذربایجان غربی در جلسه برنامه ریزی برای برگزاری این اجلاس ،زمینه سازی برای توسعه تجارت مرزی، ارتقای سطح مناسبات اقتصادی و سرمایه گذاری های مشترک، گسترش همکاری های مشترک در بخش های مختلف از جمله بخش های صنعتی، علمی، فرهنگی، دانشگاهی، ورزشی و گردشگری، پیگیری اجرای مفاد تفاهم نامه های قبلی بین دو طرف و به طور کلی حفظ و تقویت روابط فیمابین از جمله مهم ترین اهداف برگزاری این اجلاس عنوان کردند.

همچنین طبق گفته سعادت استاندار ،در کنار برگزاری جلسات مشترک استانداران، سه کمیته فرعی نیز برای این اجلاس در نظر گرفته شده که شامل کمیته های سرمایه گذاری و همکاری های صنعتی، کمیته حمل و نقل - گمرک و تجارت مرزی و کمیته امور گردشگری - فرهنگ - آموزش - بهداشت و درمان هستند.

تقی کهوریان معاون برنامه ریزی و اشتغال استاندار آذربایجان غربی در این خصوص تصریح کرد: فرمانداران ارومیه، ماکو و خوی به ترتیب ریاست سه کمیته فرعی سرمایه گذاری و همکاری های صنعتی، کمیته حمل و نقل، گمرک و تجارت مرزی و کمیته امور گردشگری، فرهنگ، آموزش و بهداشت و درمان را بر عهده خواهند داشت.

اجلاس پنجم طبق برنامه ریزی قبلی در 21 اردیبهشت ماه 94 روز سه شنبه باسخنان سعادت استاندار آذربایجان غربی آغاز بکار کرد.

سعادت در این اجلاس مشترک اقتصادی استان آذربایجان غربی و استانهای مرزی ترکیه اظهارداشت: در گذشته مرزنشینان دو کشور، بعلت تردد غیرمجاز مورد تعقیب نیروهای مرزبانی دو کشور قرار می گرفتند اما امروز با فعال سازی بازارچه های مرزی مشترک، بخشی از مشکلات اشتغال، معیشت و رفاه مرزنشینان فراهم شده که این امر باید مورد توجه قرار گیرد.

وی در ادامه یکی از مهمترین مشکلات تجارت مرزی ایران و ترکیه را معضل بازارچه های مرزی دانست و عنوان کرد: متاسفانه بازارچه های مرزی مورد استقبال مسئولان ترکیه ای قرار نمی گیرد و با وجود درخواست های مردمی، این بازارچه ها تعطیل شده اند.

استاندار آذربایجان غربی با بیان اینکه این تعطیلی بازارچه ها در معیشت مرزنشینان تاثیر منفی داشت از طرف ترک خواست زمینه فعالیت مجدد بازارچه های مزری را فراهم کرده و زمینه ساز توسعه همکاریهای گسترده در این خصوص باشد.

سعادت برگزاری این اجلاس و حضور هیئت ترکیه در آذربایجان غربی را نشان دهنده گسترش روابط سیاسی، تجاری، اقتصادی و بازرگانی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه عنوان کردو افزود: از اول انقلاب، جمهوری اسلامی ایران روابط بسیار خوبی در زمینه های مختلف در پیرو همین توصیه های رهبر فقید انقلاب اسلامی با کشورهای همسایه، برقرارکرده است و ما در اجرای این منویات و ایجاد پل اقتصادی بین ایران و ترکیه تلاش می کنیم.

استاندار آذربایجان غربی نقش ترکیه در مذاکرات هسته ای بین ایران و کشورهای 1+5 را مهم ازریابی کرد و گفت: ترکیه به عنوان همسایه ای ارزشمند نقش تاثیر گذاری برای دستیابی به توافق هسته ای دارد.

سعادت با تاکید بر اینکه برای رونق هرچه بیشتر مناسبات تجاری- سیاسی در استان‌ با استانداران استان‌های مرزی ترکیه همکاری خواهیم کرد، اظهار کرد: با ادامه این همکاری‌ها معیشت مرزنشینان بیش از پیش رونق خواهد یافت.

استاندار آذربایجان غربی توافق روسای دو دولت ایران و ترکیه بر سر رسیدن به سطح مبادلات به 30 میلیارد دلار را بیانگر اهمیت و علاقه کشور ایران برای رسیدن به تجارت‌های اقتصادی پر رونق عنوان کرد و افزود: اراده بزرگان دو کشور ایران و ترکیه بر توسعه همه جانبه اقتصادی بین دو کشور است.

وی ادامه داد: بنده به عنوان نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌کنم با همکاری استانداران چهار استان همجوار با آذربایجان غربی، اراده ما برای تامین منویات و درخواست‌های مسئولان دو کشور است و از این رو نیاز است زیربناها و زیرساخت‌های تجاری را راه‌اندازی کنیم تا با استفاده از آن‌ها بتوانیم بیش از پیش به مبادلات تجاری و اقتصادی دست پیدا کنیم.

سعادت تصریح کرد: درخواست مسئولان کشور نیز از ما این است که ما این زیرساخت‌ها را برای رسیدن به این مبادلات تجاری اقتصادی فراهم کنیم.

استاندار آذربایجان غربی حضور دکتر حسینی صدر، نماینده ماکو در مجلس شورای اسلامی در این اجلاس را نشان از حمایت قوه مقننه از این تواقفات دانست و گفت: اراده ما و جمهوری ترکیه بر این امر تحقق یافته که مناسبات اقتصادی و سیاسی را افزایش دهیم و در این اراده مشکلاتی که دشمنان فرامنطقه‌ای بر ما تحمیل کرده‌اند بر این مناسبات و توافقات دخیل و تاثیر نخواهد بود.

سعادت هم‌چنین از میزبانی شایسته شهرستان خوی از پنجمین اجلاس مشترک توسعه همکاری‌های اقتصادی آذربایجان غربی با استان‌های مرزی ترکیه تشکر و قدردانی کرد.

موید حسینی نماینده مردم خوی در مجلس شورای اسلامی و رئیس گروه دوستی ایران و ترکیه ،در اجلاس مشترک استانهای مرزی ایران و ترکیه درخوی نیز گفت: هزینه انرژی برای صنایع در کشورمان بسیار کم است و می توان از این ظرفیت استفاده های لازم را انجام داد.

نماینده مردم خوی در مجلس شورای اسلامی همچنین گفت: آذربایجان غربی با دارا بودن ظرفیت های قابل توجه، مستعد جذب سرمایه های کلان در بخش های مختلف صنعتی و تولیدی است.

وی با اشاره به اینکه آذربایجان غربی دارای معادن غنی در بخش های مختلف است، گفت: تنها 10 درصد از 50 ماده معدنی دراین استان مورد سرمایه گذاری قرار گرفته و می توان در این خصوص سرمایه گذاری بسیار بیشتری انجام داد.

این نماینده مجلس اضافه کرد: طبق تصمیمات گرفته شده قرار است 80 میلیارد دلار در بخش پتروشیمی در ایران سرمایه گذاری صورت گیرد که از هر سرمایه گذاری خارجی در این زمینه حمایت می شود.

وی به ظرفیت های شهر خوی نیز اشاره کرد و افزود: در حال حاضر آماده سرمایه پذیری در بخش های مختلف از جمله فاز دوم نیروگاه برق، فاز دوم کارخانه سیمان، کارخانه قند، مجتمع صنعتی تولید نمک و نساجی در این شهرستان هستیم.

ایشان اضافه کرد: شهرک کانی سنگ خوی و شهرک مبل این شهرستان نیز آماده جذب سرمایه است و از این امر نیز استقبال می کنیم.

رئیس گروه دوستی ایران و ترکیه دو کشور اظهار امیدواری کرد که در راستای توسعه تجارت مرزی بین ایران و ترکیه فعالیت های بیشتری صورت گرفته و مشکل کامیون ها در مرز ایران و ترکیه نیز با همراهی مسوولان دو طرف به زودی حل شوند.

همچنین نماینده مردم خوی در ادامه سخنان خود اظهار داشتند:دو خواسته اجرایی از پنج استاندار حاضر در این اجلاس دارم که یکی تسهیل در تردد مسافران در مرزها و گمرکات استان، تسهیل در تردد کامیون‌ها و افزایش ساعات مرز رازی خوی- کاپی کوی به صورت 24 است.

حسینی صدر اظهار کرد: مرز کاپی کوی اکنون به عنوان یکی از شاهراه‌های مهم اقتصادی و تجاری و فرهنگی بین ایران و ترکیه و ایران و اروپا محسوب می‌شود که خوشبختانه با نظر مناسب روسای جمهور دو کشور ایران و ترکیه، در حال تبدیل شدن به یک مرز بین‌المللی است.

همچنین نماینده مردم ماکو،چالدران،شوط و پلدشت نیز در این اجلاس طی سخنانی گفت : رابطه بین ایران و ترکیه همواره دوستانه و صمیمی بوده است؛ ایران همسایگان زیادی دارد اما ترکیه مهمترین همسایه ایران از نظر اقتصادی، تجاری، سیاسی و فرهنگی است.

علی پور ادامه داد: در زلزله وان، امدادگران ایرانی با حضور به موقع در محل حادثه برای کمک به زلزله زدگان، این دوستی و حسن همجواری را نشان دادند.

وی با بیان اینکه، ایران پل ارتباطی ترکیه با آسیای میانه و ترکیه پل ارتباطی بین ایران و اروپاست نیز گفت: برگزاری اجلاس توسعه همکاری های اقتصادی بین آذربایجان غربی و استان های مرزی ترکیه، می تواند زمینه ساز ارتقای سطح مناسبات و مراودات بین دو طرف باشد.

علی پور همچنین به ظرفیت های منطقه آزاد ماکو اشاره کرد و گفت: منطقه آزاد ماکو به دلیل برخورداری از امتیازاتی مثل معافیت های مالیاتی، ظرفیت و پتانسیل مناسبی برای سرمایه گذاری های اقتصادی و صنعتی می باشد.

در ادامه جلسه روز اول استانداران ایران و ترکیه،غلامرضا قلیچ خان سرکنسول ایران در ارز روم ترکیه با تشریح نقش وزارت امور خارجه در افزایش تبادلات اقتصادی اظهار داشت: حل مشکل کامیون‌های ترانزیتی و سایر مشکلات مورد توجه مسئولات وزارت امور خارجه قرار دارد اما در این میان ایفای نقش استانداران مرزی دو کشور نیز ضرورت دارد.

قلیچ خان تصریح کرد: برخی از همکاری‌های استانداران نیازی به مجوز پایتخت ندارد و استانداران می‌توانند در عرصه‌هایی همچون کشاورزی، آب، شیلات، گردشگری و مسائل امنیتی مرزی با طرف مقابل همکاری نمایند و وزارت خارجه از چنین فعالیت‌هایی حمایت می‌کند.

وی گفت: در ایران انرژی ارزان است و همین موضوع بستر مناسبی برای جذب سرمایه گذاری‌های خارجی فراهم می‌کند.

قلیچ خان افزود: منطقه آزاد ماکو فرصت خوبی برای جذب سرمایه گذاران خارجی است و افزایش چنین مناطقی در استان این بستر را بیش ار پیش مستعد‌تر می‌کند.

سخنران بعدی این جلسه حسن انتظار رئیس اتاق بازگانی ارومیه بود.وی طی سخنانی گفت: آئین نامه‌های مبادلات مرزی ایران و ترکیه و قوانین ۲۰ ساله مورد اجرا در این عرصه نیاز به بازنگری دارد.

حسن انتظار در ادامه گفت:ساماندهی گمرگات دو کشور به همراه سامان دادن جاده‌ها و تسهیل امور حمل و نقل و ورود و خروج کامیون‌ها در خروجی مرز‌ها نخستین اولویت برای افزایش سطح مبادلات اقتصادی است.

انتظار گفت: در صورتی که مشکلات قانونی گذشته حل نشود و موانع از پیش رو بر داشته نشود راه اندازی هر شهر صنعتی مشترک یا آغاز هر گونه سرمایه گذاری نمی‌تواند به نتیجه برسد.

وی وجود معدن تیتان در آذربایجان غربی را فرصت خوبی برای سرمایه گذارهای ترکیه اعلام کرد و از آن‌ها خواست از این فرصت برای تولید قطعات لازم در صنعت هواپیماسازی بهره‌مند شوند.

همچنین در این جلسه استاندار وان نیز به تشریح دیدگاههای خود پرداخت. ابراهیم تاش یاپان استاندار استان وان در این رابطه گفت: استانداران مرزی ترکیه به دنبال افزایش تبادلات با آذربایجان غربی و ایران هستند و به همین خاطر مدیران دستگاه‌های دولتی و روسای دانشگاه‌ها و فعالان اقتصادی ترکیه در پنجمین اجلاس همکاری‌های استانهای مرزی ایران و ترکیه حضور یافته‌اند.

تاش یاپان تصریح کرد: عضویت در سازمان کنفرانس اسلامی، قرار گرفتن در سازمان همکاری‌های منطقه‌ای و گروه D8 می‌تواند عامل فزاینده‌ای در توسعه مناسبات ایران و ترکیه باشد.

وی گفت: در 4 استان شرق ترکیه، 2 میلیون نفر از شهروندان زندگی می‌کنند که این جمعیت طلب می‌کند تا مبادلات آذربایجان غربی و استانهای شرق ترکیه تقویت شود.

استاندار وان ترکیه با درخواست حل مسائل مرزی بین دو کشور با هدف تسهیل رفت و امد شهروندان افزود: باید بیش از آنکه در این اجلاس‌ها سخنان تکراری بزنیم به فکر حل مشکلات و برداشتن موانع از پیش روی فعالان اقتصادی بویژه کامیون‌داران ترانزیتی باشیم.

تاش یاپان تسریع در ساماندهی مرز رازی، کاپی کوی و اسن دره و سرو را سبب حل بسیاری مشکلات موجود ارزیابی کرد و گفت: متناسب سازی 70 کیلومتر از مسیر مرز رازی کاپی کوی آغاز شده و امید می‌رود تا یکسال آینده این جاده آماده بهره‌برداری شود.

وی افزود: 24 ساعته سازی مرز‌ها و گمرکات می‌تواند به سرعت رسیدن به هدف 30 میلیارد دلاری مشخص شدن از سوی سران کشورهای بسیار کمک کند.

رحمی دوغان مدیرکل امور داخلی وزارت خارجه ترکیه که در این اجلاس حضور داشت با تشریح سیاست های ترکیه برای افزایش تبادلات اقتصادی اظهار داشت: اینک در میان انبوه مشکلات موجود در منطقه،کشورهای ایران و ترکیه در آرامش و امنیتی خوبی به تبادلات اقتصادی و سیاسی می پردازند و همین وضعیت می تواند الگوی دیگر کشورهای منطقه برای حسن همجواری باشد.

وی افزود: در حالی که میلیون‌ها انسان در منطقه دچار بحران شده و مشکلات زیادی در کشورهای پیرامون دو کشور ایران و ترکیه وجود دارد اما رعایت اصول همسایگی ما بین آنها سبب شده که مبادلات خوب بین مردم و دولت‌های دو کشور شکل گیرد.

رحمی دوغان گفت: برگزاری چهارمین اجلاس همکاری های استانهای مرزی ایران و ترکیه در سال 2014 اقدام خوبی بود که به نتایج مطلوبی نیز دست یافت و امیدواریم این اجلاس نیز به اهداف از پیش تعیین شده دست یابد.

وی گفت: مسئولان دو کشور شدیدا تلاش می‌کنند تا به نتیجه رسیدن این جلسات از هیچ تلاشی فروگذار نکنند بنابراین برگزاری چنین جلساتی قطعاً می تواند به افزایش تبادلات کمک کند.

گفتنی است در روز پایانی اجلاس (۲۳ اردیبهشت) تفاهم نامه جدیدی بمنظور گسترش همكاریهای مشترك، فیمابین استاندار آذربایجان غربی بعنوان رئیس هیئت ایرانی حاضر در اجلاس و استاندار وان بعنوان رئیس هیئت اعزامی از جمهوری تركیه، مبادله و منعقد خواهد شد.