تعریف خوشه صنعتی عبار ت است از :تمركز جغرافیایی نهادها و شرکتهای مرتبط با یکدیگر در یک حوزه خاص.
حدود دو دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه ها، بعنوان یک استراتژی نوین مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران در کشورهای صنعتی و در حال توسعه می باشد .
به گزارش تابناک ارومیه،استان آذربایجان غربی بدلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی از پتانسیل بالایی در امر کشاورزی و صنعت برخوردار است.
زمینه فعالیت در هر دو بخش کشاورزی و صنعت وجود داشته و علیرغم نامتوازن بودن رشد هر کدام از این بخشها،اما هرکدام بطور جداگانه بسترهای بسیار مناسبی برای فعالیت و ایجاد خوشه در خود نهفته دارند.
بخش کشاورزی با وجود صنایعی مانند:تولید عسل،عرقیات گیاهی،گیاهان دارویی،نقل،خشکبار،سیب و انگور ،پتانسیل بسیار قابل توجهی برای ایجاد خوشه در خود دارد.
بخش صنعتی نیز همانند بخش کشاورزی زمینه فعالیت و ایجاد خوشه های صنعتی دارد و نیازمند اطلاع رسانی،آگاهی،آموزش و ایجاد زمینه فکری میباشد.
رویش بیش از یک هزار و 200 گونه گیاه دارویی در مراتع و مزارع کشاورزی آذربایجان غربی، برداشت سالانه 300 هزار تن سنگ ازمعادن گرانیت و تولید 60 درصد کنسانتره مورد نیاز کشور در استان از جمله دلایل مهم انتخاب این عناوین برای خوشه های صنعتی استان میباشد.
خوشه مبل، عسل ، خشکبار و دربهای ضد سرقت نیز از جمله پتانسیلهای آذربایجان غربی در تولید این محصولات در کشور بوده که باید برای ارتقای جایگاه و افزایش صادرات محصولات تولید شده خوشه های این صنایع کوچک نیز در آذربایجان غربی راه اندازی شود.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی آذربایجان غربی پیرامون این موضوع گفت: استان از ظرفیت و پتانسیل های ویژه ای برای ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی برخوردار است و لازمه موفقیت در این امر نیز وجود اطلاعات و آمارهای شفاف و همكاری تمامی نهادهای دست اندرکار می باشد.
علی اکبر عسکری با بیان اینكه الگوی توسعه استان آذربایجانغربی براساس کشاورزی محور شكل گرفته است، اظهار داشت: با توجه به تولید محصولات کشـاورزی در استان، ایجاد و توسعه خوشه فرآوری محصـولات باغی در دستور کار قرار گرفت ولی با توجه به پتانسیل های موجود در این زمینه به جایگاه مورد نظر نرسیده ایم.
وی با اشاره به لزوم مطالعه عمیق و ریشه ای در خصوص راهكارهای توسعه خوشه های صنعتی بر داشتن اطلاعات شفاف، جامع و دقیق از واحدهای شهرکها و نواحی صنعتی و خارج از آنها تاکید کرد و افزود: در جهت ایجاد خوشـه ها باید راهكارهایی مناسب جهت ارتباط موثر بین ذینفعان خوشه ها و عاملین آنها ایجاد شود.
مدیر عامل شرکت شهرکهای صنعتی آذربایجان غربی از نبود اطلاعات شفاف از صنایع استان بعنوان مانعی در جهت تشكیل و توسعه خوشه ها نام برد و عنوان کرد: شناسایی قابلیت و ظرفیت ها در شهرکهای صنعتی از مهمترین وظایف توسعه خوشه ها می باشد.
عسکری با بیان اینكه در حال حاضر7 خوشه صنعتی در استان شناسایی شده است، اعلام کرد: با توجه به اتمام پروژه امكان سنجی توسعه خوشه بسـته بندی عسـل و صدور تائیدیه آن توسـط سـازمان صـنایع کوچك و شـهرکهای صـنعتی ایران، در مراحل آغازین برگزاری مناقصه و انتخاب عاملیت آن هستیم.
وی با اشاره به لزوم پرورش نیروهای متخصص جهت توسعه خوشه های صنعتی، از همكاری این شرکت با دانشگاهها و نهادهای مربوطه جهت برگزاری دوره های cda خبر داد و افزود: در همین راستا نیز دوره های مختلف آشنایی با مفهوم خوشـه های صنعتی توسط معاونت صنایع کوچك شرکت شهرکهای صنعتی برگزار شده است.
معاون صنایع کوچك شرکت شهرکهای صنعتی آذربایجان غربی نیز از شـناسایی خوشـه های صـنعتی در اســتان خبر داد و با بیان اینکه توسعه خوشه های صنعتی توان حضور در بازارهای هدف را افزایش می دهد.، گفت: پروژه توسعه خوشه عرقیات گیاهی و نقل و بیدمشك در استان پیاده شده است.
حسین گشاده دل با بیان اینکه خوشه سنگهای تزئینی و خوشه فرآوری محصـولات باغی نیز در حال حاضر در مرحله پیاده سازی هستند، اظهار داشت: پروژه امكان سنجی خوشه مبل نیز در دست اجرا بوده و خوشه خشکبار، خوشه دربهای ضد سرقت و خوشه بسـته بندی عسل از دیگر خوشه های شناسایی شده در استان محسوب می شوند.
مهمترین حلقه موفقیت طرحهایی از این دست ،اطلاع رسانی شفاف و روشن ،نمایشی از آینده موفقیت آمیز طرحها،آموزش،فرهنگ سازی،ایجادبسترهای مالی و کاری مناسب،حمایت دستگاههای دولتی از اجرای طرحها،خدمات متناسب با کار در مسیر اجرای طرح و پس از آن و پشتیبانی معنوی از مجریان طرح میباشد.
طرح خوشه صنعتی و کشاورزی ،در استان آذربایجان غربی برد چندانی نداشته و بعنوان طرحی ناشناخته محسوب میگردد.اکثر بنگاههای اقتصادی،تولیدی و کشاورزی از وجود چنین طرح هایی بی اطلاع میباشند.
به نظر میرسد طرحی میتواند موفقیت آمیز باشد که با اقبال عمومی با پشتوانه علمی و دانشگاهی همراه باشد.این امر نیز با فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و آموزش مقدور است.
شایان ذکر است امروزه در اکثر کشورهای جهان، صنایع کوچک و متوسط از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، تولید صنعتی و ارائه خدمات در حال نقش آفرینی هستند. همچنین در کشورهای در حال توسعه، صنایع کوچک و متوسط عامل راهبردی برای توسعه اقتصادی، اشتغال زایی و رقابت پذیری صنایع می باشند.
هدفمند بودن، تخصصی تر شدن و اقتصادی تر بودن خدمات و پشتیبانی ها از صنایع مجتمع در خوشه از جمله مزایای راه اندازی خوشه صنعتی میباشد.
در کشور ما با وجودی که بیش از 90 درصد واحدهای تولیدی در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند، بدلیل نداشتن استراتژی توسعه مبتنی بر ساختارهای موجود صنعتی و رها کردن واحدهای کوچک تولیدی به حال خود، این بنگاه ها نتوانسته اند سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی و ایجاد ارزش افزوده داشته باشند و از کمبود های شدیدی در رنج هستند.
سازمان صنایع کوچک وشهرکهای صنعتی ایران در راستای یکی از مأموریتهای خود با هدف شناسایی و توسعه خوشه های کسب و کار کشور، دفتر خوشه های کسب و کار را از نیمه دوم سال 1380 دایر نمود و در حال حاضر 388 خوشه کسب و کار در کل کشور شناسایی شده است که از این تعداد مراحل توسعه 47 خوشه به اتمام رسیده است و پروانه اتمام پروژه برای آنها صادر شده است، 35 پروژه در حال پیاده سازی و 8 پروژه توسعه خوشه ای در مرحله انعقاد قرارداد می باشند.
