به گزارش خبرنگار مهر، ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی بین ایران و ترکیه سال ۸۹ با هدف تسهیل در روند مبادلات تجاری و تحقق هدف‌گذاری تبادلات ۳۰ میلیارد دلاری اقتصادی به تصویب مقامات بلندپایه دو کشور رسید و مقرر شد همان سال مکان مناسبی برای ایجاد این شهرک مشترک شناسایی و یک نقطه به‌عنوان این شهرک مشخص شود.
آذربایجان غربی به‌دلیل هم‌مرز بودن با کشور ترکیه و دارا بودن سه پایانه مرزی رسمی با این کشور ضمن اینکه دروازه ایران به بازارهای جهانی و اروپایی به شمار می‌رود، اولین و بهترین گزینه برای ایجاد این شهرک صنعتی مشترک نیز بود.
اختصاص بیشترین حجم صادرات و واردات آذربایجان غربی به ترکیه، مشترکات بی‌شمار از تمامی ابعاد بین استان‌های مرزی ایران و ترکیه، انجام واردات و صادرات کالاها از طریق مرزهای آذربایجان غربی و وجود منطقه آزاد اقتصادی تجاری در شهرستان ماکو، جای شکی برای ایجاد این شهرک صنعتی در یکی از شهرستان‌های مرزی این استان باقی نگذاشت.
به این منظور مسئولان محلی استان‌های مرزی دو طرف دیدارهای متعددی در راستای رسیدن به این هدف در طول این چهار سال برگزار کردند، دیدارهایی که هزینه و زمان زیادی از مسوولان محلی دو طرف را گرفت، اما وقتی تمام رایزنی‌ها انجام شد و زمان عملی شدن این توافق‌ها رسید، نبود زیرساخت‌ها در کنار بوروکراسی اداری، این فرصت ارزشمند اقتصادی را از آذربایجان غربی گرفت و به استان همجوار داد.
فرصتی که مسولان آذربایجان غربی از آن به‌عنوان امکان شکوفایی اقتصاد مرزنشینان دو منطقه یاد کرده و آن را زمینه‌ساز تحقق هرچه سریع‌تر رسیدن به مبادلات ۳۰ میلیارد دلاری دو کشور می‌دانستند. ایجاد برند مشترک برای محصولات تولیدی، افزایش امنیت، سهولت در تولید، مبادله کالا و کاهش هزینه‌های حمل ونقل، اقدامی كارآمد برای عبور از تحریم ها، توسعه اقتصادی كشور و تبادل دانش فنی و تكنولوژی‌های نوین، بخشی از مزیت‌های ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی بین دو کشور به شمار می‌رود. مزیت‌هایی که آذربایجان غربی به‌دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی می‌توانست از آن به‌عنوان فرصت طلایی بهره ببرد.
هرچند هنوز برخی از مسوولان آذربایجان غربی وعده داده و امیدوارند در کنار ایجاد شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه در تبریز شهرک صنعتی مشترکی در این استان نیز راه‌اندازی شود اما تا زمانی که زیرساخت‌ها فراهم نباشد ایجاد چنین شهرکی امکان تحقق اهداف پیش‌بینی شده را در این طرح پاسخگو نخواهد بود.
بر همین اساس برای پیگیری و بررسی موضوع نظر متولیان اقتصادی استان آذربایجان غربی را جویا شدیم.
شهرک صنعتی
بند ۱۳ تفاهم نامه دو طرف ایران و ترکیه در خصوص انرژی و سوخت مشکل ساز شد
مدیرکل هماهنگی و امور اقتصادی و بین الملل استانداری آذربایجان غربی علت اصلی از دست رفتن فرصت ایجاد شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه در این استان را موضوع بند ۱۳ تفاهم نامه در خصوص اختصاص انرژی و سوخت عنوان کرد.
غلامرضا بابایی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در خصوص انرژی و سوخت واگذاری به سرمایه گذاران خارجی شفافیتی از سوی وزارت صنایع وجود ندارد اظهار کرد: همواره عدم وجود زیرساخت های مناسب در استان علت اصلی از دست رفتن این فرصت اعلام می شود که صحیح نیست.
وی ادامه داد: در بند ۱۳ تفاهم نامه طرفین، ایران باید پاسخگوی بهای واگذاری انرژی مخصوصا برق و گاز به سرمایه گذاران ترک می شد که متاسفانه به دلیل عدم شفاف کردن این موضوع از سوی وزارت صنایع باعث شد تصمیم گیری و برنامه ریزی ها معطل شود.
بابایی در خصوص مکان یابی برای ایجاد این شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه نیز گفت: پس از بررسی های لازم منطقه بورالان ماکو و ایغدیر ترکیه برای این امر مشخص شدند که نزدیک بهم بوده و به صورت هشت انگلیسی در دو طرف ایجاد می شد و نقطه تلاقی بین دو منطقه به عنوان محل ارتباطات و تبادلات بدون تعرفه در نظر گرفته شده بود.
مدیرکل هماهنگی و امور اقتصادی و بین الملل استانداری آذربایجان غربی با انتقاد از تخصیص امتیاز شهرک صنعتی به استان آذربایجان شرقی تصریح کرد: همواره آذربایجان غربی به عنوان مرزدار مطرح می شود اما هیچ گاه مردم این منطقه عواید این مرزداری را حس نکرده اند و تا چه زمانی می توان از این مردم انتظار داشت با وجود مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی همچنان در امر مرزداری موفق باشند.
بابایی تدوام مرزداری و بهبود وضعیت معیشت مرزداران منطقه، کاستن از آمار بیکاری، تولیدات داخلی با کیفیت بالا در راستای صادرات و جلوگیری از مهاجرت را از مهمترین مزیت های حاصل از ایجاد شهرک ها و مناطق آزاد و تجاری مشترک با کشور های همسایه ذکر کرد.
وی ایجاد فرصت های تعامل با کشور های همسایه را پیشران توسعه اقتصادی و به تبع آن توسعه اجتماعی استان دانست و گفت: فرصت ایجاد شهرک های صنعتی مشترک با ترکیه در هشت نقطه استان وجود دارد و در بحث جایگزینی در مدیریت آب و خاک استان می توان با پیگیری ها و برنامه ریزی های خوب و شفاف از این فرصت ها استفاده کرد.
شهرک صنعتی
با وجود منطقه آزاد ماکو موضوع ایجاد شهرک صنعتی مشترک معنایی ندارد
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو نیز از ایجاد شهرک های صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه انتقاد کرد.
حسین فروزان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هدف از تعریف منطقه آزاد شکل گیری و ایجاد هرنوع سرمایه گذاری بدون مشکل از سوی سرمایه گذاران داخلی و خارجی است، اظهار کرد: ایجاد شهرک صنعتی مشترک زمانی بین دو کشور ایران و ترکیه مطرح شد که منطقه آزاد ماکو شکل نگرفته بود و در حال حاضر با وجود این منطقه دیگر لزومی برای ایجاد این شهرک وجود ندارد.
وی سه مولفه تضمین سرمایه، تضمین سود و عدم گرفتاری در بروکراسی را از مهمترین دغدغه های سرمایه گذاران بخش خصوصی ذکر و تصریح کرد: متاسفانه در حال حاضر فرایندهای شکل گرفته در فضای کسب و کار کشور بیش از حد نرمال تنگ نظرانه است و سرمایه گذاران اغلب دچار گرفتاری های زیادی در فرایند های بروکراسی اداری می شوند که باید مورد تجدید نظر و بازنگری قرار گیرد.
فروزان افزود: در مناطق آزاد هدف قانون گذار این است که این فرایندها به حداقل ترین زمان ممکن برسد و در حال حاضر نیز در منطقه آزاد این مشکل تا حدود زیادی حل شده ولی هنوز به نقطه ایده آل نرسیده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو درگیری در بروکراسی اداری را باعث طولانی شدن تعیین محل ایجاد شهرک های صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه عنوان کرد و گفت: در طول این چهار سال از زمان انعقاد تفاهم نامه بین دو کشور، منطقه آزاد ماکو شکل گرفته و با شرایطی که برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی در این منطقه فراهم می شود برای هیچ فعال اقتصادی باصرفه نیست که در مکان دیگر و دورتر از مرز یعنی در تبریز سرمایه گذاری کند چراکه با سرمایه گذاری در منطقه آزاد از معافیت مالیاتی و عوارضی و همچنین کاهش مراحل اداری و ساخت و ساز را حس می کند.
فروزان در پایان با اشاره به اتمام شهرک ها صنعتی در حال احداث در ماکو در سال آینده اظهارداشت: با وجود این مجموعه ها دیگر هیچ سرمایه گذار ترکیه ای راه خود را کج نخواهد کرد تا در تبریز بخواهد سرمایه گذاری کند.
